หากแบ่งตามประเภทของวัสดุแล้ว จะมีฝาท่ออยู่ทั้งหมด 2 ชนิดหลัก ๆ ด้วยกันคือ
1. ฝาท่อที่ทำด้วยเหล็กหล่อเหนียว (Ductile Iron Manhole Cover) หรือ เหล็กหล่อแกรไฟต์กลม (Spheroidal Graphite Iron Manhole Cover) โดยเหล็กหล่อเหนียวจะเป็นเหล็กที่รับแรงกระแทกและยืนหยุ่นได้สูง และเจ้าเหล็กหล่อเหนียวนี่เอง ก็เป็นการนำข้อดีของเหล็กหล่อและเหล็กเหนียวเข้ามาไว้ด้วยกัน (อ่านเพิ่มเติมที่ “เหล็กหล่อ vs เหล็กเหนียว”)
2. ฝาท่อแบบฝัง (Recessed Manhole Cover) เป็นตะแกรงที่ทำมาจากสแตนเลสหรืออะลูมีเนียม สามารถใช้วัสดุตกแต่งผิวมาผังไว้ด้านบนเพื่อปิดท่อได้ เหมาะสำหรับพื้นที่ที่ต้องการความสวยงาม
นอกจากนี้ยังสามารถแบ่งประเภทของฝาท่อระบายน้ำตามน้ำหนักที่ต้องรับตามมาตรฐาน BS EN 124:2015 โดยแบ่งไว้ 6 ประเภท เรียงลำดับตามตัวอักษร A ถึง F ดังนี้
- A15 สำหรับคนเดินเท้าและจักรยาน
- B125 สำหรับผิวจราจรที่ไม่หนาแน่น
- C250 สำหรับรถที่เคลื่อนตัวไปอย่างช้า ๆ เช่น ลานจอดรถ เป็นต้น
- D400 สำหรับผิวจราจรที่หนาแน่น เช่น ถนนสายหลัก ถนนทางด่วน เป็นต้น
- E600 สำหรับผิวจราจรที่มียานพาหนะที่มีน้ำหนักมากสัญจร เช่น โรงงาน ท่าเรือ หรือคลังสินค้า
- F900 สำหรับสนามบิน
ซึ่งตัวเลขที่ต่อท้ายตัวอักษรหมายถึงน้ำหนักสูงสุดที่ฝาท่อชนิดนั้น ๆ สามารถรับได้ อยู่ในหน่วยกิโลนิวตัน (kN) นั่นเอง
ปัจจุบัน ฝาท่อระบายน้ำบนถนนในพื้นที่กรุงเทพมหานครนั้น เดิมจะเป็นตะแกรงเหล็กซึ่งก่อให้เกิดอุบัติเหตุทั้งทางรถยนต์และคนตกในท่อได้ ปัจจุบันกรุงเทพมหานครจึงอยู่ระหว่างดำเนินการเปลี่ยนจากฝาท่อแบบเดิมให้เป็นแบบตะแกรงวงกลม
สำนักการโยธา กรุงเทพมหานครได้กำหนดสเปคของฝาท่อระบายน้ำบนทางเท้าและพื้นผิวจราจร (ถนน) ไว้ให้สามารถรับน้ำหนักสูงสุดได้ไม่น้อยกว่า 10 และ 40 ตัน ตามลำดับ ทำมาจากเหล็กหล่อเหนียวมาตรฐาน ASTM A 395M - 88 (อ่านเพิ่มเติมที่ “ASTM มาตรฐานที่ทุกคนไว้ใจ”)
แม้ปัจจุบันหน่วยงานที่ดูแลกำลังค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนฝาท่อเพื่อความปลอดภัย แต่ผู้คนที่สัญจรด้วยเท้าและยานพาหนะยังต้องเดินทางด้วยความระมัดระวังจนกว่ากรุงเทพมหานครจะเปลี่ยนฝาท่อเป็นวงกลมจนหมด ถึงอย่างนั้น ก็ยังมีอย่างอื่นที่กวนใจคนกรุงเทพอยู่ ไม่ว่าจะเป็นถนนโต้คลื่น ฟุตบาทที่เต็มไปด้วยกับดัก หรือแม้แต่ถนนพระราม 2 ที่สร้างไม่เสร็จ ซึ่งถ้าสงสัยว่าปัญหาเหล่านี้เกิดจากอะไรได้บ้าง ตามเข้าไปอ่านกันได้เลย
แม้ว่าคนไทยจะมีชีวิตประจำวันที่แสนธรรมดาเรียบง่าย แต่ใครจะรู้ว่ามีเควสประจำวันให้เอาชีวิตรอดอยู่ในทุกก้าวย่าง! ไม่ว่าจะเป็นรถเมล์สายซิ่ง รถไฟฟ้ากับประตูกั้นที่มองไม่เห็น กับดักน้ำใต้กระเบื้อง หรือฝาท่อดูดวิญญาณ!
ในบทความนี้ CST จะพาทุกท่านไปรู้จักฝาท่อระบายน้ำในโซนกรุงเทพมหานคร สิ่งที่หนึ่งที่กวนใจทั้งคนเดินเท้าและคนขับรถกัน