![คานโครงสร้างคืออะไร?](https://cdn.prod.website-files.com/5fa47034957b7a40289bd70c/6215a9b4b30f710359eaef2d_1.%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B9%84%E0%B8%A3_.png)
คานโครงสร้างคืออะไร?
คานเป็นโครงสร้างสำคัญสำหรับการรับน้ำหนักพื้นเพื่อถ่ายไปยังเสา ฐานราก และเสาเข็ม ตามลำดับ เพื่อให้โครงสร้างนั้นสามารถคงอยู่ได้อย่างมั่นคง
โดยทั่วไปแล้ว คานมักจะเป็นตัวเชื่อมระหว่างช่วงเสา นอกจากจะช่วยในการถ่ายน้ำหนักของโครงสร้างแล้ว คานยังช่วยในการยึดโยงเสาไม่ให้เอียง ป้องกันการแกว่ง (Sway) ด้านข้าง หรือพูดอีกอย่างคือ สามารถรับแรงเฉือน (Shear Force) ที่เกิดในทิศทางขนานกับพื้นนั่นเอง
สังเกตได้จากเหล็กเสริมภายในคานที่นอกจากจะมีหลักนอน หรือเหล็กยืน (Main Bar) เพื่อรองรับแรงในแนวตั้งแล้ว ยังมีเหล็กปลอก (Stirrup Bar) ซึ่งมีไว้สำหรับรับแรงในแนวนอนนั่นเอง
![ตัวอย่างภาพตัดคาน](https://cdn.prod.website-files.com/5fa47034957b7a40289bd70c/6215aa09c8fc92839c9034f9_1.png)
![คานมีแบบไหน และออกแบบยังไง?](https://cdn.prod.website-files.com/5fa47034957b7a40289bd70c/621605e6cc3a907e17f38fd8_2.%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%99%20%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%A2%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%87_.png)
คานมีแบบไหน และออกแบบยังไง?
ชนิดของคานนั้น ขึ้นอยู่กับชนิดของวัสดุที่ใช้ก่อสร้าง แบ่งได้เป็น คานไม้, คานคอนกรีต และคานเหล็ก ซึ่งความสามารถในการรับน้ำหนักย่อมแตกต่างกันไป
ส่วนการเลือกใช้วัสดุนั้น ก็ขึ้นอยู่กับความต้องการของเจ้าของโครงการ (Owner) ผู้ออกแบบ (Designer) หรือน้ำหนักที่เจ้าคานนั้น ๆ จะต้องแบกรับ ซึ่งในการออกโครงสร้างโดยทั่วไป รวมทั้งคานนั้น จะสามารถออกแบบได้ก็ต่อเมื่อแบบสถาปัตยกรรม (Architecture Drawing) เสร็จเรียบร้อยแล้ว
จากนั้นก็มาออกแบบโครงสร้าง (Structure Drawing) ต่อ โดยเริ่มคำนวณจากบนไปล่าง (หลังคา➝ฐานราก)
ในทางกลับกัน การก่อสร้างนั้นจะเริ่มจากก่อสร้างโครงสร้างก่อนจะก่อสร้างสถาปัตย์ตกแต่ง
ในการออกแบบ วิศวกรออกแบบโครงสร้าง (Structural Engineer) ต้องใช้น้ำหนักที่ถ่ายลงมาเรื่อย ๆ ในการคำนวณ หากแบบสถาปัตย์ยังไม่เสร็จสมบูรณ์ หรือมีการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยยะสำคัญ ก็มีโอกาสที่จะกระทบแบบโครงสร้างและการก่อสร้างจริงด้วย
![ไม่มีคานได้ไหม?](https://cdn.prod.website-files.com/5fa47034957b7a40289bd70c/621605f944f2e3dbf5a3b4b2_3.%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A1_.png)
มีพื้นไร้คานด้วยนะ
แม้ว่าคานจะมีความสำคัญอย่างมากในโครงสร้างอาคาร แต่สำหรับอาคารสูงที่ต้องรับน้ำหนักมากนั้น น้ำหนักโครงสร้างที่ถ่ายลงคานที่มากขึ้นจะส่งผลให้คานมีความลึกมากขึ้น ทำให้ความสูงจาก “ระดับพื้นถึงฝ้า (Floor to Ceiling)” มีระยะมากขึ้นตามไปด้วย จึงเป็นที่มาของ“พื้นไร้คาน (Flat Slap)” ลดระยะระดับพื้นถึงฝ้า
เมื่อเปรียบเทียบอาคารที่มีความสูงเท่านั้นโดยอาคารหนึ่งใช้คานรองรับพื้นและอีกอาคารใช้พื้นไร้คาน พบว่าอาคารที่ใช้พื้นไร้คานจะมีจำนวนชั้นมากกว่าอย่างชัดเจน โดยพื้นลักษณะนี้มักจะพบในอาคารสมัยใหม่ เช่น ห้างสรรพสินค้า (ชั้นจอดรถ) หรืออาคารสูง (High-Rise Building) เป็นต้น แม้จะช่วยให้มีจำนวนชั้นที่มากขึ้น แต่สิ่งที่ตามมาคือราคาในการออกแบบและก่อสร้างที่มากขึ้นนั่นเอง
Summary
ในด้านวิศวกรรมโครงสร้าง คานมีความสำคัญอย่างมาก ในการช่วยให้อาคารคงมีความมั่นคง แข็งแรงทนทาน ในทางกลับกัน คานที่ถูกสร้างโดยปราศจากการคำนวณอย่างถูกต้องต่างหาก ที่เป็นตัวร้ายในวงการก่อสร้าง!